Có một câu hỏi thường gặp của Game developer: Tôi muốn phát triển một game có sử dụng (hình ảnh hoặc nhân vật hoặc tên nhân vật hoặc cách chơi hoặc âm nhạc...) của một sản phẩm đã phát hành (game hoặc phim hoặc sách hoặc album hoặc TV show...). Tôi muốn biết các vấn đề pháp lý tôi có thể gặp phải?

Phần cuối cùng của câu hỏi trên cũng có thể được hỏi theo nhiều cách như sau:

- Tôi có thể bị ai kiện không
- Game tôi clone không còn được phát hành nữa, việc clone lại game đó có an toàn không
- Tôi chỉ cho game lên website của mình và không bán nó, như vậy có OK không?
- Tôi làm game trong một project khi đi học và mọi người nghĩ nó rất tuyệt, tôi muốn kiếm một chút tiền từ nó, tôi đã email cho chủ sở hữu trí tuệ nhưng câu trả lời của họ là KHÔNG, bây giờ tôi phải làm gì
- Game của tôi có thể bị ban do vi phạm sở hữu trí tuệ không
- Hoặc chủ sở hữu không trả lời lại email của tôi, bây giờ tôi phải làm gì


Nếu bạn được đưa đến trang web này, nghĩa là câu hỏi của bạn nằm trong số các câu hỏi trên. Ngay cả khi tình huống của bạn không giống như một trong các câu hỏi trên, bạn vẫn nên đọc cả bài viết này một cách cẩn thận vì chắc chắn các thông tin ở đây có liên quan đến bạn.

Luôn luôn có ngoại lệ cho mọi luật. Nói chung là bạn nên làm một game hoàn toàn mới từ đầu, nhưng qua nhiều năm, đã có quá nhiều game được tạo ra nên trên thực tế, hầu như không thể tạo ra một game mà không vay mượn một vài ý tưởng hay chi tiêt từ game khác. Vì vậy mỗi khi câu hỏi "Tôi muốn copy một game" được đưa ra tại các diễn đàn, việc tranh luận cuối cùng sẽ được xoay quanh:

"Tôi có thể copy một game đến mức nào để có thể sử dụng nó một cách hợp pháp"

Câu trả lời rất ngắn gọn: "Không có câu trả lời đơn giản cho câu hỏi trên"

Tôi không phải là luật sư, nhưng tôi đã làm game một thời gian dài. Tôi đã nghe tất cả các tranh luận, và tôi đã mệt mỏi với việc phải giải thích về vấn đề này hết lần này đến lần khác, vì vậy tôi viết cái FAQ này

Q: Họ có thể kiện tôi ra tòa không?
A: Có. Bất cứ ai cũng có thể kiện bạn, bất cứ lúc nào và vì bất kì việc gì. Tuy nhiên rất ít ai kiện bạn ra tòa khi bạn không làm gì sai cả. Ngược lại khả năng bị kiện của bạn sẽ rất cao nếu bạn có hành vi làm ảnh hưởng đến người khác, ví dụ như vi phạm sở hữu trí tuệ của họ. Việc kiện cáo có thể tốn kém, ngay cả khi bạn được kết luận là chẳng vi phạm sở hữu trí tuệ của ai cả. Vấn đề ở đây là rủi ro. Bạn càng lo bị dính vào kiện cáo thì bạn càng nên cẩn thận khi sử dụng tài sản trí tuệ của người khác. Bạn càng lo bị dính vào kiện cáo, bạn càng nên xem xét việc thuê tư vấn luật trước khi có hành động liên quan đến sở hữu trí tuệ của người khác. Một chút chi phí ban đầu có thể tiết kiệm cho bạn khoản tiền lớn khi ra tòa.


Q: Nếu tôi chỉ mượn hình ảnh một nhân vật nào đó?
A: Nhân vật có lẽ là khía cạnh nổi bật, dễ nhận ra nhất của một game hay của bất kì sở hữu trí tuệ nào. Bạn chắc chắn không muốn dùng Mickey Mouse, Pikachu, Haryy Potter, Mario, James Bond... trong game của mình. Hãy tự tạo nhân vật của riêng mình.

Q: OK, vậy tôi sẽ dùng hình ảnh của các hot girl/hot boy
A: Như nhau. Hot G/B kiếm sống nhờ hình ảnh của họ, và họ sẽ kiện bạn rất nhanh nếu phát hiện ra. Hot G/B không thể bị công kích chính đáng như người của công chúng

Vấn đề celebrities (hot G/B)/public figures (người của công chúng) chắc là trong luật của phương Tây, một số QA liên quan đến luật/tiền lệ không có ở VN xin phép được bỏ qua - ND

Q: Tôi muốn dùng hình ảnh một chiếc ô tô/máy bay/súng cụ thể và tôi không muốn xin phép. Có được không?
A: Tốt hơn là bạn nên hỏi, hoặc làm ô tô/máy bay/súng trông khác một cái ô tô/máy bay/súng cụ thể. Rất nhiều nhà sản xuất gần đây đã đăng ký sở hữu trí tuệ cho các mẫu ô tô/máy bay/súng của họ.

Q: Được, tôi sẽ sửa để chúng trông khác đi nhưng tôi vẫn gọi nó là Ferrrari Enzo, F-15E Strike Eagle hay MAC - 10. Được không?
A: Không. Các nhà sản xuất cũng đã đăng ký sở hữu thương hiệu (trademarks) cho sản phẩm của họ.

Q: Vô lý. F-15E Strie Eagle là của quân đội, được mua bởi các công dân đóng thuế, nó là của đại chúng chứ không phải là thương hiệu của một ai đó
A:  Đơn vị sản xuất máy bay vẫn giữ sở hữu thương hiệu sau khi bán cho chính phủ. Tuy nhiên cái này còn tùy đơn vị/model sản xuất, bạn cần làm việc với luật sư để tìm hiểu thêm

Q: Nếu tôi chỉ định mượn tên của một game. Hồi bé tôi chơi một game là "Cheese", giờ tôi muốn nâng cấp và gọi nó là "NuChesse"?
A: Tên game cũng là một thứ được bảo vệ bởi luật sở hữu trí tuệ, nằm trong phạm vi của thương hiệu. Bạn nên đặt tên game là "The return of Smelly Foodstuff" hoặc gì đó

Q: Nếu tôi chỉ định mượn một bài hát, ví dụ của Black-Eyed Peas...
A: Ặc! Tôi cũng thích. Nhưng không. Nếu không đủ tiền mua license cho bài đó, tự viết bài hát hoặc để cho game của bạn câm.

Q: Nếu tôi chỉ định mượn ý tưởng về gameplay, ví dụ nhảy nhót và ăn xu?
A: OK

Q: Vậy tôi có thể làm game Mario miễn là trong game không có thằng Mario hoặc chữ "Mario" trong tên game?
A: Không. Bạn không được dùng nhạc hay âm thanh hay các nhân vật khác trong game Mario. Và tốt nhất là không nên copy y xì đúc gameplay của Mario.

Q: Nhưng tôi chỉ làm thế để học lập trình?
A: Không vấn đề

Q: Học xong rồi, tôi cho lên website để chia sẻ cho anh em được không?
A: KHÔNG! VẤN ĐỀ!

Q: Có gì to tát? Người sở hữu Mario sẽ không tìm ra web của tôi, mà tìm ra thì tôi cũng không có tiền trả nếu họ kiện. Họ làm thế để làm gì khi mà việc kiện cáo vô cùng tốn kém?
A: Sở hữu trí tuệ có giá trị khác thường, và chủ sở hữu không muốn người như bạn làm ảnh hưởng đến giá trị của nó. Họ làm ra một thứ được nhiều người yêu thích, và không muốn làm hỏng nó vì những thứ ngớ ngẩn do một tên trộm cắp như bạn tạo ra.

Q: Tôi không trộm cắp, tôi chỉ không có trí tưởng tượng phong phú hoặc không có tài năng. Thật dễ để lấy ảnh ọt trên mạng cho vào game của tôi nhưng vẽ ra những thứ hoàn toàn mới lại quá khó?
A: Chính vì khó để tạo ra một thứ nên người ta sẽ kiện bạn

Q: Nhưng tất cả mọi người thích game của tôi. Nếu tôi sửa thì họ sẽ bắt tôi trả nó về như trước
A: Điều này vẫn xảy ra và bạn phải chấp nhận.

Q: Có cả tỉ người ăn cắp mấy cái hình ảnh đó. Tôi chỉ là một trong số họ và tôi có thể chỉ ra những ai.
A: Vậy khi bạn phóng xe quá tốc độ bạn có bị phạt không? Cảnh sát có quan tâm đến những lái xe khác không?

Q: Vậy tôi chỉ cần phóng nhanh hơn các ông khác để không bị tóm?
A: Đừng đánh tráo khái niệm nữa, vấn đề ở đây rất đơn giản. Hãy tạo ra những thứ của riêng bạn, mới và của bạn mà thôi

Q: Vậy tôi không vay mượn được bất cứ thứ gì từ bất kì game nào à? Vậy mọi người làm game như thế nào?
A: Thuê một luật sư, anh/cô ta sẽ tư vấn cho bạn

Q: Tôi không có khả năng thuê luật sư?
A: Vậy bạn không có khả năng làm trong lĩnh vực kinh doanh game

Q: Nhưng tôi có kinh doanh đâu?
A: Ở trên bạn nói là muốn kiếm một chút mà

Q: Nhưng số tiền quá nhỏ
A: Vậy sẽ có một vụ kiện nhỏ, nhỏ so với những vụ việc như thuốc lá gây ung thư...Nhưng dù có nhỏ đến đâu, nhưng chắc chắn bạn có rủi ro bị kiện, phải nghỉ việc để hầu tòa, thuê luật sư để bào chữa...

<Phần còn lại là một số hỏi đáp hài hước theo kiểu phương tây, bỏ qua - ND> - See more at: http://thanhcs.blogspot.com/2014/12/van-e-ve-ban-quyen-can-chu-y-tren-play.html#sthash.CWTiaYXq.dpuf